Zašto je Francuska jedna od glavnih meta terorista?

Od januara 2015. godine, napadači pod uticajem Islamske države ubili su 235 ljudi u Francuskoj što je daleko najveći takav broj u zapadnom svetu.

Veliku većinu tih napada od kojih su mnogi bili samoubilački, izveli su državljani Francuske ili stranci koje govore francuski i legalno borave u toj zemlji.

Predsednik Fransoa Oland tvrdi da im je Francuska glavni neprijatelj u Evropi jer njegova domovina uživa ugled kolevke ljudskih prava i demokratije.

Analitičari se slažu da propagandisti Islamske države posebno gađaju Francusku kao zemlju privrženu sekularnim vrednostima, liberalnim slobodama i lagodnom životu. A njena kolonijalna istorija, demografske napetosti i intervencionistička politika protiv borbenih muslimana u inostranstvu, ukazuju na dublje razloge ubilačkih napada. 

Francuska je evropska zemlja s najviše muslimana – više od pet miliona među svojih ukupno 66 miliona stanovnika, a ima i zaostavštinu kolonijalne vladavine u velikim delovima Afrike i Bliskog istoka. Većina koja je odrasla govoreći francuski uz arapski, čini neproporcionalno veliki deo žitelja najsiromašnijih i najizolovanijih četvrti gradova Francuske. 

Francuski vojnici i specijalne snage i danas su u većinom muslimanskim delovima nekadašnjih kolonijalnih poseda, boreći se sa ekstremistima u Africi, povezanim sa Islamskom državom, što daje podsticaj za odmazdu na tlu Francuske. Francuski borbeni avioni su već skoro dve godine u međunarodnoj koaliciji koja vodi ofanzivu protiv Islamske države u Iraku i Siriji. 

Izuzetno francusko insistiranje na jačanju integracije u sekularno društvo, stalno podstiče napetost s njenom muslimanskom manjinom, drastilčno uvećanu odlukom 2010. godine o zabrani nošenja vela preko lica, a 2004. i pokrivanja glave maramom u školi. 

„Francuski model integracije je u principu darežljv, ali isuviše krut u praksi“, napisao je u Njujork tajmsu Farad Kosrokavar, sociolog i stručnjak za muslimane u Francuskoj. 

„Iako je Francuska uspela da integriše mnoge doseljenike i njihove potomke, oni koje je ostavila po strani su mnogo ogorčeniji od svojih parnjaka u Velikoj Britaniji ili Nemačkoj, i mnogi smatraju da im je povređen muslimanski ili arapski identitet“, napisao je on, primećujući da je alijenacija posebno duboka prema onima koji su iz muslimanskog susedstva najbližeg Francuskoj: Maroka, Tunisa i Alžira. 

Francuska je trpela zbog terorizma začetog u Alžiru od druge polovine 1950-ih godina, kada su Francuzi vodili rat osuđen na propast da bi zadržali svoj glavni severnoafrički posed. Francuska se povukla iz Maroka 1955, iz Tunisa 1956, a iz Alžira 1962. godine. 

Ali tamo, isto kao i u Zapadnoj Africi, gde francuska finansijska i vojna moć i dalje podupire prijateljske vlade, Francuska nikada nije obustavila svoj uticaj, zadržavajući ulogu koja je direktnija od uloge Velike Britanije u njenom nekadašnjem carstvu. 

Polovinom 1990-ih godina, „Oružana islamska grupa iz Alžira“ koja je skidala glave građanima i klala strance na svom terenu dok je nastojala da obori vladu koja je imala francusku podršku, mobilisala je pristalice u Francuskoj da podmeću bombe u vozove i izvode druge napade koji su imali više od 20 žrtava. 

Francuski vojni uticaj u nekadašnjim afričkim kolonijama ugroženim islamskim ekstremizmom, upadljivo je porastao ppredsedavanjem Olanda. Francuske snage su intervenisale u Maliju 2013. godine i danas su širom većeg dela Zapadne Afrike. 

Nije iznenađujuće, kažu analitičari, što većina sadašnjih napadača u Francuskoj ima rodbinske veze u Severnoj i Zapadnoj Africi, a ne na Bliskom istoku. 

Sinovi i kćeri tih doseljenika iz Afrike sada odgovaraju na regrutne pozive Islamske države u procentu neviđenom u drugim evropskim zemljama. Procenjeno je da je 1.000 državljana Francuske većinom afričkog, muslimanskog porekla, putovalo u Siriju ili je uhvaćeno kada su to pokušali, da bi se priključili snagama Islamske države od kada je Sirija – još jedan bivši posed Francuske, počela da ključa pre pet godina. 

Islamska država, s druge strane, širi proizvodnju usavršene frankofone propagande, skrojene posebno da uvredi i zastraši Francuze. Islamska država je direktno pretila Francuskoj, koristeći vrhunske poznavaoce francuskog jezika, u devet saopštenja u poslednja tri meseca. 

Odgovor Francuske na pokolj u Nici je bio da pozove nekoliko hiljada rezervista policije i vojske da budu pomoć za više od 100.000 ljudi u snagama bezbednosti koji od ranije patroliraju ulicama i granicama. Oland je takođe obećao da će poslati još vojnih savetnika i artiljerije u borbu koju predvode SAD protiv Islamske države u Iraku i Siriji. 

Neki analitičari pretpostavljaju da francusko vojno angažovanje ima ključnu ulogu kao motiv njenog muslimanskog stanovništva da se odazove pozivu Islamske države. Oni kažu da je osnovni izazov Francuske to što je domaćin najvećoj koncentraciji marginalizovanih muslimana u Evropi, od kojih mnogi tu svoju drugu domovinu vide kao grešnu zemlju koja ne poštuje islamsku tradiciju. 

Fransoa Hisbur, analitičar u francuskoj Fondaciji za strateška istraživanja, kaže da napadi na najgušćih naselja u Francuskoj angažovanjem domaćih ekstremista, nude „garantovan ishod“ u borbi protiv zemlje koja u očima Islamske države predstavlja „središte nevernika, jeresi, otpadništva“.