Može se štititi slovenački, srpski, leskovački, niški ili beogradski ajvar, samo je pitanje kako će potrošači prihvatiti proizvod bez tradicije. Tako i slovenački ajvar. Možda je bolje štititi proizvod na manjoj geografskoj površini i ponuditi po definisanoj recepturi ujednačenog kvaliteta i od sirovina sa te teritorije. Sve više proizvoda se pravi u industrijskim pogonima, gde nije bitan kvalitet već kvantitet
Srbija zbog svog geografskog položaja, klimatskih uslova i još uvek nezagađene zemlje sadrži potencijal za razvoj autohtonih biljnih kultura – od paprike, luka, krompira do maline, borovnice i šljive. Iako mi ne možemo da pariramo svetskim proizvodima količinom sirovina, definitivno možemo kvalitetom. Koliko etiketa kvaliteta prodaje naše proizvode na evropskom i svetskom tržištu i koja je njena vrednost na srpskom?
Tu etiketu kvaliteta kod nas nose poljoprivredni proizvodi sa oznakom geografskog porekla. Zavod za intelektualnu svojinu Srbije je od 2007. godine do sada prepoznao preko 100 proizvoda koji nose naziv određenog mesta ili regiona, odnosno poreklo određene teritorije naše zemlje gde je zapažen visok kvalitet tog proizvoda. Oznaku geografskog porekla nose mahom poljoprivredni i prehrambeni proizvodi poput sremskog kulena, homoljskog sira, rtanjskog čaja, futoškog kupusa, leskovačkog domaćeg ajvara i drugih.
Ova oznaka garantuje „značajno marketinško mesto“, kako navodi sajt Zavoda za intelektualnu svojinu, koje donosi „prednost u odnosi na konkurenciju na tržištu“. Pored toga, tri proizvoda imaju i „lisabonski žig“ koji im omogućava zaštitu i priznat kvalitet na evropskom tržištu i mogućnost prodaje u 26 zemalja. U vremenu kada ne možemo da osvojimo trku sa svetskim poljoprivrednim proizvodima, iako imamo „dobrog konja“, da li ova oznaka predstavlja našu dobru poziciju u kvalifikacijama i u čemu je zaista njen značaj?
Poznato je da je Slovenija od svih evropskih zemalja zaštitila najviše proizvoda. Međutim, upravo Slovenija godinama vodi raspravu sa zemljama komšijama, na primer oko toga čijem kulturnom i istorijskom nasleđu pripadaju konji lipicaneri, kranjska kobasica i ono što je zanimljivo, Slovenija se godinama sporila sa Makedonijom oko ajvara. Uprkos „lisabonskom žigu“ koji nosi leskovački domaći ajvar, na evropskom tržištu, verovali ili ne, njegovu ljutu konkurenciju predstavlja upravo slovenački ajvar, a sam žig našem nije doneo veću pažnju potrošača i izvoznika. Ako su leskovačka paprika i od nje napravljeni ajvar posebno dobri, upravo zbog prirodnih faktora – velike količine vode za zalivanje, sunčanih dana i plodnog zemljišta, koje ima šire područje Leskovca, kakve bolje karakteristike može nositi ajvar jedne lepe, ali hladne alpske zemlje?
„Može se štititi slovenački, srpski, leskovački, niški ili beogradski ajvar, samo je pitanje kako će potrošači prihvatiti proizvod bez tradicije. Tako i slovenački ajvar. Možda je bolje štititi proizvod na manjoj geografskoj površini i ponuditi po definisanoj recepturi ujednačenog kvaliteta i od sirovina sa te teritorije. Gubimo konce u sve većoj industrijalizaciji. Sve više proizvoda se pravi u industrijskim pogonima, gde nije bitan kvalitet već kvantitet – e, zato treba čuvati tradiciju i proizvodnju tradicionalnih proizvoda, pa i ajvar“, kaže Stevica Marković iz Udruženja „Leskovački ajvar”.
Uprkos „lisabonskom žigu“, prema navodima Markovića, leskovački ajvar se ne izvozi, jer se tržišta upravo trenutnom količinom ne mogu zadovoljiti zbog, između ostalog, nelojalne konkurencije koju ne mogu sami da isprate „bez pomoći države i inspekcijskih organa“.
Kritike na račun državnih institucija se tu ne završavaju. Dok Leskovac ima zaštićen ajvar, nema zaštićenu i njegovu osnovnu sirovinu – papriku.
„Nažalost, Leskovac nema zaštićenu papriku, jer nije bilo zainteresovanih institucija i semenskih kuća za definisanje tipa paprike koji bi dobio naziv po Leskovcu. U selu Donja Lokošnica se gaji autohtona sorta, koja se koristi kao začinska paprika i ona bi mogla da se zaštiti kao geografska oznaka, ali taj postupak treba da pokrene neka državna institucija ili lokalna samouprava. Zašto nemaju interes ne znam, ali se gubi dragoceno vreme jer ima sve više falsifikatora koji kvare renome te paprike“, objašnjava Marković.
Nastavak teksta možete pročitati u 45. broju štampanog izdanja časopisa „Nova Ekonomija“
Preuzimanje delova teksta je dozvoljeno, ali uz obavezno navođenje izvora i uz postavljanje linka ka izvornom tekstu na novaekonomija.rs
