Oko 50 gradova u Srbiji ima sistem za prečišćavanje otpadnih voda, pola ne radi

Prema izgrađenoj kanalizacionoj infrastrukturi, Srbija spada u grupu srednje razvijenih zemalja, dok je u pogledu tretmana otpadnih voda na samom začelju, kaže za portal Klima 101, docent Anita Leovać-Maćerak sa Prirodno-matematičkog fakulteta u Novom Sadu i koja se bavi tretmanom otpadnih voda.

Kako objašnjava, na kanalizacione sisteme priključeno je oko 55 odsto stanovništva (3,9 miliona stanovnika), kao i da najveći broj postojećih postrojenja za tretman otpadnih voda primenjuje zastarele tehnologije, jer su sagrađena pre 30 i više godina.

Procenat stanovništva obuhvaćenog tretmanom za prečišćavanje otpadnih voda, prema Statističkom godišnjaku iz 2020. godine je iznosio 14 dosto u 2018. godini od čega je 13 odsto povezano na sekundarni tretman. 

Nova ekonomija prenosi deo intervuja sa Anitom Leovać-Maćerak.

U budućnosti se planira izgradnja 350 postrojenja za tretman otpadnih voda. 

U kojoj meri se naša stvarnost na polju prerade otpadnih voda razlikuje od onog kako bi taj proces trebalo da izgleda da bi bio zaista efikasan?

U već izgrađenim sistemima za prečišćavanje otpadnih voda, problem predstavlja održavanje, unapređenje rada i kvalitet. 

U Srbiji ukupno 47 gradova i opština imaju postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda, od kojih je 26 u funkciji (uz dva u rekonstrukciji i pet u probnom radu). Samo pet jedinica lokalne samouprave ima postrojenje sa tercijarnim tretmanom. 

Što se tiče kapaciteta državnih organa koji upravljaju otpadnim voda, oni su zadovoljavajući po broju ljudi. S druge strane, njihova stručnost je nezadovoljavajuća. Naše regulative i zakoni iz ove oblasti su samo jezički usklađeni sa EU standardima, dok će za njihovu implementaciju biti potrebno dosta vremena.

Zbog čega u Srbiji nemamo više sistema za tretman otpadnih voda?

Visoka cena izgradnje jednog sistema za tretman otpadnih voda je posledica pre svega njegove kompleksnosti, a takođe uključuje prvo i izgradnju kanalizacione mreže kako bi se otpadna voda sakupila i dopremila do postrojenja za tretman.

Sakupljanje otpadne vode, njen tretman i moguća ponovna upotreba nikada ne mogu biti jednokratna investicija. Stalni su zahtevi za operativnim troškovima, troškovima održavanja i remonta. 

No, ovo ne smemo više odlagati, jer smo danas svedoci dejstva klimatskih promena. 

Koje sve zagađujuće materije se mogu pronaći u vodi? Koji su sve izvori tog zagađenja?

Koncentrisani zagađivači su razni objekti u kojima se obavlja neka delatnost i ljudska naselja. Tu spadaju urbana naselja, industrijski objekti (hemijske, prehrambene, metalne i druge industrije), energetski objekti (termoelektrane, toplane, hidroelektrane), poljoprivredni objekti i uređene deponije. 

U difuzne (rasute) zagađivače spadaju: hemizacija zemljišta pesticidima i mineralnim đubrivima, smetlišta (divlje i neuređene deponije industrijskog i komunalnog otpada), atmosferske padavine i saobraćaj. 

Dominantno zagađivanje voda u Srbiji azotom i fosforom potiče iz komunalnih i industrijskih izvora koji preko kanalizacionih sistema svoje neprečišćene otpadne vode ispuštaju u vodna tela.

Najveće emitovane količine azota i fosfora u otpadnim industrijskim vodama potiču iz postrojenja u okviru energetskog sektora, hemijske i mineralne industrije, kao i javnih komunalnih preduzeća. 

Ono što treba imati na umu da za praćenje i analizu farmaceutskih proizvoda i mikroplastike nemamo laboratorijske kapacitete za praćenje, pa je to pretpostavka.

S druge strane, sadržaj organskih materija u otpadnim vodama je značajan i njihov sadržaj je najčešće posledica antropogenih aktivnosti. Nalaze se u vodama iz domaćinstava. Mogu nastati i kao rezultat poljoprivrednih aktivnosti, seče šuma, spiranjem sa urbanih površina. 

Dodatno zagađenje su i bolničke otpadne vode i farmaceutski proizvodi iz domaćinstava koji se uglavnom direktno bacaju u slivnik dospevajući na taj način u kanalizacioni sliv, a onda i u reke. 

Mikroplastika takođe igra veliku ulogu, uglavnom kao rezultat habanja guma i asfalta, ali i plastičnog otpada koji završava u reci.

Zagađene vode mogu na mnogo načina uticati na kvalitet životne sredine, pre svega na kvalitet voda reka ili jezera koji su prijemnici zagađenja, ali i na kvalitet podzemnih voda i zemljišta odnosno sedimenta. Integralni sistem životne sredine apsolutno utiče na zdravlje ljudi i preporučljivo je posmatrati sve segmente životne sredine kao jednu celinu.

Opširnije možete pročitati na sledećem LINKU.