Advokati: Teško je opravdati objavljivanje adresa ljudi u samoizolaciji

Teško je pronaći opravdanje za to da se široj javnosti u Crnoj Gori stave na raspolaganje kućne adrese hiljada ljudi u samoizolaciji, ocenjuje se u tekstu objavljenom na sajtu advokatske kancelarije BDK Advokati koja ima kancelariju i u Podgorici.

Tekst se bavi odlukom vlasti Crne Gore da na web stranici vlade objave spiskove pojedinaca koji su u obaveznoj samoizolaciji nakon povratka kući iz inostranstva. Liste, podeljene prema opštinama, sadrže ime, prezime, datum od kada se lice nalazi u samoizolaciji, i kućnu adresu.

Nacionalno koordinacijsko tijelo (“NKT“), telo koje je osnovala vlada radi koordinacije aktivnosti protiv zaraznih bolesti, usvojilo je 21. marta 2020. godine odluku o objavljivanju lista. Ranije istog dana, NKT je tražilo i dobilo pozitivno mišljenje crnogorske Agencije za zaštitu ličnih podataka, navodi se u tekstu. 

Advokati ocenjuju da se vlasti verovatno mogu osloniti na postojanje konkretnog zakonskog osnova za ovaj vid obrade podataka o ličnosti. Međutim, upitna je proporcionalnost usvojene mere. Podseća se da je u nastojanju da opravda meru, premijer Crne Gore 22. marta 2020. godine izjavio da “nije vrijeme za pravna nijansiranja, nego za spašavanje ljudskih života”.

„NKT je vjerovatno smatralo da poznavanje kućne adrese omogućava trećem licu da razlikuje dva ili više različitih lica za koje zna da žive u istoj opštini i da dele ime i prezime. Međutim, u takvim hipotetičkim slučajevima može se izbeći konfuzija oko identiteta tako što bi se u objavljenu listu uneli podaci o starosti lica u obaveznoj samoizolaciji i njihovi srednji inicijali, umesto bezbednosno osetljivih podataka o njihovim kućnim adresama“.

Ako se na listama ne bi nalazile kućne adrese, i dalje bi ostalo otvoreno pitanje da li bi objavljivanje imena lica u izolaciji bilo “potrebno da bi se postigla svrha obrade”. 

Svrha ove mere ne deluje sporno: obuzdati širenje koronavirusa. Međutim, ta svrha se mora ocenjivati u odnosu na činjenicu da se mera odnosi na podatke o ličnosti velikog broja lica, donosi korist čiji je značaj neizvestan, i ima moguće negativne efekte.

Na hiljade pojedinaca moglo bi se pojaviti na listama jer, prema podacima Instituta za javno zdravlje Crne Gore, u poslednje dve nedelje se iz područja sa rasprostranjenom transmisijom vratilo 5.565 lica.

Nije jasno u kojoj meri objavljivanje imena lica u samoizolaciji doprinosi suzbijanju zarazne bolesti Covid-19. Nije jasno da li je praksa napuštanja mjesta samoizolacije raširena. 

Premijer je okrivio “jedan broj građana” za kršenje režima samoizolacije, a NKT je referisao na “pojedina lica”. Takođe, ostaje da se vidi da li će objavljivanje doprineti smanjenju kontakata između lica koja su u obveznoj samoizolaciji i ostalih lica. 

Odluka NKT-a ne poziva građane koji primete  lice s popisa da to lice prijave vlastima. Stoga, izgleda da NKT očekuje da će predviđena socijalna osuda imati odvraćajući efekat na lica u samoizolaciji.

Glavna nepoznanica, u hipotetičkoj situaciji u kojoj adrese lica ne bi bile objavljene, verovatno bi se odnosila na značaj negativnog efekta koje bi objavljivanje imena imalo na život onih pojedinaca koji su u samoizolaciji i potpuno poštuju zakon. 

Jedan argument bi bio da bi u kontekstu zdravstvene (i verovatno ekonomske) krize bez presedana deo javnosti sve pojedince s liste smatrao pretnjom. Na ovo bi se moglo odgovoriti da je takva zabrinutost spekulativna, a da je javnost dovoljno razumna da razlikuje izolovana lica koje poštuju zakon i ona koje ga ne poštuju.

U konkretnom slučaju, NKT je pokušalo preduprediti negativne reakcije tako što je pozvalo javnost da se “nijednom riječju i nijednim postupkom ne ogriješe o veliku većinu odgovornih sugrađana koji revnosno poštuju samoizolaciju” već da im pruže svu pomoć i podršku.

NKT i Agencija za zaštitu podataka o ličnosti nisu se osvrnuli na dostupnost drugih potencijalnih mera za postizanje željene svrhe, ukazuju advokati iz kancelarije BDK Advokati. 

Na primer, generalno je moguće koristiti kamere za nadzor ili pratiti korišćenje bankovnih kartica i mobilnih telefona da bi se proverilo da li lice u samoizolaciji poštuje svoju obavezu da ostane kod kuće. Te alternative, naravno, pokreću svoja pitanja o usklađenosti sa pravilima o obradi podataka o ličnosti, navodi se u tekstu.