Stranci u Srbiji kombinuju odmor u gradu i na planini

Broj turista koji posećuju turistička mesta u Srbiji je u trendu rasta proteklih šest godina sa prosečnim zadržavanjem od tri noći. Najveći broj turista je iz Crne Gore, odmah zatim sledi Rumunija, Bosna i Hercegovina, zatim Bugarska, Hrvatska, Republika Severna Makedonija, Rusija i Kina. 

Posetioci ovih zemalja ostvarili su 51,8% ukupnog broja noćenja stranih turista u prva tri meseca 2019. godine. 

Mereno brojem noćenja, turizam u Srbiji je najpre prošao kroz fazu rasta prometa u periodu od 2005 – 2008. Sa 2009. godinom dolazi faza kontrakcije, koja traje i naredne godine, a od 2011. do 2013. godine usledio je period stagnacije. 2014. godina je godina koja je obeležila početak ekspanzivnog rasta turističke aktivnosti u Srbiji. Vremenska serija noćenja turista sadrži veoma izražene sezonalnosti, sa skokovima u letnjoj sezoni i u periodu zimskih praznika.

Svake godine turistička mesta u Srbiji poseti u proseku 3 miliona turista. Od čega je odnos domaćih i stranih turista približno 50:50. Domaći turisti najčešće posećuju planinske predele (Kopaonik i Zlatibor) kao i banjska mesta, dok strani turisti najviše posećuju Beograd. 

U prvom kvartalu 2019. godine, izraženo brojem noćenja turista, najfrekventnije posećivana turistička mesta bila su planinska mesta, sa oko 710.000 ostvarenih noćenja što predstavlja 39,6% od ukupnog broja turističkih noćenja u Srbiji. Od toga je 483.000 noćenja ostvareno u najvećim centrima zimskog turizma – Kopaoniku i Zlatiboru. Posetioci planina su većinom bili domaći turisti (81,2% od ukupnog broja noćenja).

Prema frekvenciji posećenosti turističkih mesta, u prvom kvartalu 2019. godine, slede Grad Beograd i banjska mesta sa 407.000 odnosno 296.000 noćenja. U Beogradu su većinu posetilaca činili strani turisti (83,5% od ukupnog broja noćenja), dok je 86% noćenja u banjskim mestima ostvareno od strane domaćih turista. Najposećenije banje su bile Vrnjačka (84.000 noćenja) i Sokobanja (41.000 noćenja).

Prema podacima za 2017. godinu u Srbiji je ukupno postojalo 919 smeštajnih objekata sa 106.029 ležajeva koji su generisali prihod od 79 milijardi RSD.

Tabela 1 Prikaz dolazaka i noćenja u periodu od 2013. do 2017. godine (izvor RZS)

Profitabilnost hotela u Srbiji

Dolaskom sve većeg broja stranih turista koji se sada zadržavaju više od tri noćenja u Srbiji, i sve češće kombinuju odmor u gradu i na planini beležimo novi trend od kojeg najviše profitiraju hoteli.

Predviđanjem sezonalnosti, dobrom politikom cena, hotel može raditi sa uvećanom profitnom marginom tokom cele godine. Nezavisno od kategorizacije hotela, najučestalije cena noćenja varira u odnosu na raspoloživost soba u hotelu.

Cena sobe već uključuje optimalnu vrednost usluge i noćenja, ali i određeni procenat neprodatih soba. Uobičajenom praksom, sa popunjenošću hotela više od 75% hotel je sa svakom dodatnom prodatom sobom u ekstra profitu, ukoliko navodimo da u visokoj sezoni hotel ima popunjenost više od 95% onda dolazimo do zaštite profita za ceo kvartal. Međutim, često loše vođeni hoteli rade sistemsku prodaju mnogo većeg broja soba od onog kojim hotel raspolaže, što dovodi do pojma overbooking, uz naizgled nezavidne situacije hotela, ali stvarni razlog je učestalo otkazivanje rezervacije pred sam put, koje u ovim slučajevima podležu troškovima otkaza u poslednji čas, što hotelima donosi dodatnu zaradu. 

Primera radi, hotel ima prodatih 30 jednokrevetnih soba a u hotelu zbilja ima 25 soba, u poslednja dva dana pred ulazak u hotel otkažu tri sobe kojima se naplaćuje trošak otkaza rezervacije minimum jedno noćenje, što hotelu ostaje kao ekstra profit, jer su sobe ionako popunjenje, ipak ostaju 2 sobe više nego što hotel ima, tada se gostima, nasumično odabranim, dodeli bolji tip sobe koji najčešće ostaje prazan. Sled je jednostavan, više naplate više ekstra profita.

Predstavićemo najprofitabilnije hotele prema dostupnim bilansnim podacima iz Agencije za privredne registre za prethodne tri godine (u trenutku izrade analize nisu bili dostupni svi podaci za 2018. godinu).

Kao što možemo videti na grafikonu, od prvih pet najprofitabilnijih hotela četiri se nalaze i posluju u Beogradu.

Dobrim pozicioniranjem hotela na internetu, odličnim sajtom sa vizuelnim prikazom smeštaja, tačnim, brzim i pristupačnim informacijama ali i prisutnom opcijom za on-line rezervaciju, sam hotel postaje svoj najbolji prodavac.

Takođe, od značaja je i pozicija hotela na on-line sistemima, koja je u slučaju hotela najskuplja opcija, zbog plaćanja velikih provizija agencijama, ali i optimalna kako najveći broj soba koji stiže sa globalnih agencija. Evaluacijom rada nekoliko hotela, zaključujemo da je pre 5 godina  odnos bio 90% za agencije, i svega 10% direktnih rezervacija u hotelima, dok se u godini 2018. u priznatijim hotelima u zemlji ovaj procenat povećao za 20% sa trendom daljeg rasta.

Sve je rasprostranjeniji princip da hoteli ulažu više u direktni marketing, uz to da se ulažu i  napori da se usluga bude što više personalizuje, nude se hotelska članstva za lojalne goste uz razne pogodnosti za goste koji se vraćaju u hotel direktom rezervacijom. 

Na kraju još jedna zanimljivost, veliki značaj se daje pojmu iz arhitekture Momentum – namenjenom hotelima, odnosno onom prvom utisku koji gost dobije kada uđe u hotel i koji statistika govori, često presudan u odluci gosta da li će se ponovo vratiti u hotel ili ne.

Ivan Stamenković i Nikola Vučković