Kako se određuje iznos otpremnine?

Zakon o radu predviđa isplatu otpremnine onda kada zaposleni ide u penziju ili kada dobija otkaz kao tehnološki, ekonomski ili organizacioni višak. Obaveza isplate otpremnine važi i ako je ona predviđena kolektivnim ugovorom, pravilnikom ili ugovorom o radu ili sporazumom o prestanku radnog odnosa, podseća portal Infostud.

Zakon o radu ustanovio je dužnost poslodavca da isplati otpremninu prilikom odlaska zaposlenog u penziju, najmanje u visini dve prosečne zarade u Srbiji, prema poslednjoj analizi Republičkog zavoda za statistiku. 

Napominje se da pravo na isplatu otpremnine pri odlasku u penziju, kao i njena visina, ne zavise od vremena koje je zaposleni proveo kod poslodavca koji mu je isplaćuje.

Kolektivni ugovor koji je na snazi kod poslodavca ili pravilnik o radu (donosi se ako nema kolektivnog ugovora) određuju visinu otpremnine, koja ne može biti manja od one koja je zagarantovana zakonom. 

Informacije o prosečnim zaradama objavljuju se jednom mesečno u Službenom glasniku.

OBRAČUN OTPREMNINE KOD ODLASKA U PENZIJU

Bruto zarada zaposlenog, koju čini neto zarada zajedno sa porezom i doprinosima koji se iz zarade plaćaju, naziva se „bruto 1“. Kada se na nju dodaju doprinosi koje poslodavac plaća iz svojih sredstava dobija se „bruto 2“.

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku „bruto 1“ zarada za februar 2021. godine iznosila je 85.864 dinara, a prosečna neto zarada iznosila 62.280 dinara.

Napominje se da poslodavac dodatno ima obavezu plaćanja doprinosa, kao i da taj podatak nije relevantan kod određivnaja otpremnine, jer je tu važna je „bruto 1“ zarada, koja u sebi sadrži neto zaradu i poreze i doprinose koji se plaćaju na teret zaposlenog.

Prema zakonski propisanom pravilu, zaposlenom kojI ide u penziju, poslodavac je, prema poslednjoj prosečnoj zaradi dužan da isplati otpremninu najmanje u visini od 171.728 dinara (dva puta po 85.864 dinara).

U slučaju da poslodavac ne isplati otpremnine u skladu sa navedenim pravilima, za taj prekršaj je propisana novčana kazna.

OBRAČUN KOD PROGLAŠAVANJA TEHNOLOŠKIM VIŠKOM

Ako je zaposleni u poslednja tri meseca rada pre otkaza ostvario zaradu od 85.864 dinara bruto, odnosno 62.280 dinara neto i radio je sedam punih godina kod poslodavca koji mu je dao otkaz jer je postao tehnološki višak, u skladu sa mišljenjima Ministarstva isplatilo bi mu se najmanje 200.349 dinara (trećina zarade je 28.621 dinar, jer 85.864 se deli sa tri, pa se taj iznos pomnoži sa sedam godina rada).

Ako preovlada stanovište iz dosadašnje sudske prakse, onda se plaća 145.320 dinara po sledećoj računici: trećina zarade je 20.760 (iznos koji se dobija kada se neto zarada od 62.280 dinara podeli sa tri), pa kada se ta cifra pomnoži sa sedam dobija se navedenih 145.320 dinara.

Visina otpremnine u ovom slučaju, kako se dodaje, ne može biti niža od zbira trećine zarade zaposlenog za svaku navršenu godinu rada kod poslodavca koji treba da isplati otpremninu.

Za utvrđivanje otpremnine računa se i vreme provedeno kod prethodnog poslodavca, ako je došlo do statusne promene, spajanja, pripajanja i odvajanja privrednih subjekata.

Trećina zarade za svaku godinu rada ne računa se za nepunu godinu rada. Opštim aktom, kao i ugovorom o radu ne može se utvrditi duži period za isplatu otpremnine, niti isplata trećine zarade zaposlenog za sve godine rada, što je bilo nekadašnje zakonsko rešenje.

Zaposleni, kako se navodi, ne može da ostvari pravo na otpremninu za isti period za koji mu je već isplaćena otpremnina kod istog ili drugog poslodavca.

Povoljnije uslove od zakonskih moguće je uvesti na drugi način, utvrđivanjem da se plaća polovina, a ne trećina zarade po godini rada.

Prilikom određivanja zbira trećine zarade zaposlenog za svaku navršenu godinu govori se o prosečnoj zaradi za poslednja tri meseca koja prethode mesecu u kom se isplaćuje otpremnina.

U slučaju da zaposleni uopšte nije radio u tri meseca koja prethode mesecu isplate otpremnine, uzima se osnovna zarada uvećana za minuli rad, a ne naknada zarade.

Prava na otpremninu, kao i pravne zaštite za slučaj prestanka radnog odnosa, kako se naglašava, niko se ne može odreći.

Zaposleni koji je proglašen tehnološkim viškom dobijanjem otpremnine ne gubi novčane naknade i uplate doprinosa za socijalno osiguranje koje mu isplaćuje Nacionalna službe za zapošljavanje.