Šta su „gradovi-sunđeri“?

Koncept „gradova-sunđera“ predstavlja prilagođavanje na ekstremne padavine i klimatske promene, prenosi Klima 101. Reč je o skupom, ali korisnopm urbanom dizajnu koji omogućava da gradovi budu otporniji na poplave i klimatrske promene.

Uvođenje koncepta grada-sunđera u postojeću urbanu infratrukturu, kako se naglašava, može da bude finansijski opterećujuće, jer retvaranje  kvadratnog kilometra urbane strukture u grad-sunđer košta između 21 i 26 miliona evra.

Ipak, trošak od nepreduzimanja blagovremenih i odgovarajućih mera može biti visok, jer se povećava rizik od poplava, kao i uticaj negativnih efekata globalnog zagrevanja.

Finansijski gubici usled štete izazvane poplavama 2014, koštali su Srbiju 1525 miliona evra. Kad se uzme u obzir da će se trend intenzivnih padavina i suša nastaviti i u našem regionu, možemo očekivati da će posledice štete biti samo još veće. 

Kako se objašnjava uređenje „gradova sunđera“ postiže se uvođenjem poroznih materijala u izgradnji urbane infrastrukture (ulica, trotoara, ivičnjaka, staza) kao i povećanjem zelenih površina kao što su kišne bašte, zeleni krovovi, zidovi. 

Na taj način gradovima je omogućeno da apsorbuju, filtriraju, skladište, odvode, čak i prečišćavaju atmosferske vode, odnosno da se, koliko je to moguće, u njima omogući prirodni hidrološki ciklus. 

Osnovu svih gradova-sunđera čine propustljivi pločnici, koji imaju tri sloja: površinski od propusnog materijala, srednji od šljunka i peska različite granulacije u kome se zadržava voda. najniži sloj čini zemljište  ispod pločnika.

Ukoliko podloga ne može dovoljno efikasno da odvodi isfiltriranu vodu, u srednji sloj se može ugraditi cev za odvod. 

Ovakvim pločnicima se mogu popločavati ulice, trotoari, parkinzi i pešačke i biciklističke staze. Sa obe strane ulice u gradovima-sunđerima se mogu naći žlebovi, odnosno kanali u kojima se skuplja atmosferska voda.

Pri padavinama većeg intenziteta ovim kanalima se višak vode sliva u bioretencione bazene, gde se skladišti, filtrira i prečišćava pa tek nakon toga ulazi u gradsku kanalizacionu mrežu kroz prelivni otvor.

Bioretenciozni bazeni su još jedna komponenta gradova-sunđera koja služi za usporavanje i zadržavanje vode. Sastoje se od zasada biljaka i specijalnih drenažnih sistema.

Zasadi biljaka imaju ulogu u usporavanju vode i u skupljanju malih čestica sedimenta. Voda se dodatno usporava, zadržava i filtrira kroz sloj malča (materijal kojim se zagrću biljke) koji se nalazi dalje u bazenu i formira se jezero.

Primenom koncepta grada-sunđera, smanjuje se efekat toplotnog ostrva koji je veoma izražen u gradovima, vrši se prečišćavanje vazduha i poboljšava se estetika grada.

Sloj malča učestvuje i u prečišćavanju vode s obzirom na to da malč predstavlja pogodnu sredinu za razvoj korisnih mikroorganizama.

Ispod ovog sloja nalazi se drenažni sistem koji se uglavnom sastoji od sloja zemljišta, agregata, tkanine i drenažne cevi i kroz koji se voda dodatno filtrira.  Na taj način dobija se voda očišćena od svih nečistoća koje mogu da ugroze reke. 

Još jedan tip postrojenja za bioretenciju su kišne bašte koje ne sadrže specijalizovane sisteme za odvodnjavanje i dizajnirane su pre svega za prikupljanje kišnice sa krovova, prilaza i trotoara.

U kišnim baštama se voda filtrira kroz pretežno zeljastu vegetaciju koju čine višegodišnje biljke kao što su ukrasne trave, višegodišnje cvetnice i žbunasta vegetacija koji utiču i na poboljšanje estetike grada.

U gradovima-sunđerima se može vršiti i skladištenje i prečišćavanje vode što znači da se primenom ovog koncepta može povećati otpornost gradova i na periode intenzivnih suša. 

Povećanjem površina pod zelenim krovovima, baštama i parkovima, dolazi do povećane apsorpcije CO2 (ugljen-dioksida).