Često govorimo o standardu građana evropskih država, a retko se ozbiljnije zapitamo kako je izgledao njihov put dotle. Najrelevantnije države sa kojima bismo mogli da se upoređujemo predstavljaju svakako države centralne i istočne Evrope, kao i baltičke države. Knjiga Veliki preporod, koju objavljuje Libertarijanski klub Libek u saradnji sa originalnim izdavačem Peterson institutom za međunarodnu ekonomiju iz Vašingtona, predstavlja zbornik o tim nimalo lakim putevima
Ovo delo je nastalo kao skup radova predstavljenih na okupljanju 45 uglednih stručnjaka iz oblasti postkomunističke tranzicije u Budimpešti, u maju 2014. godine. Priredili su ga Anders Aslund, švedski ekonomski stručnjak iz oblasti postkomunističke tranzicije, koji je, između ostalog, bio i savetnik ruske i ukrajinske vlade, kao i Simeon Đankov, bivši ministar finansija Bugarske, poznat po tome što je osmislio indeks Doing Business Report Svetske banke. Većinu tekstova pisali su pojedinci koji su neposredno bili uključeni u proces osmišljavanja i sprovođenja reformi u svojim zemljama, pa ćemo tako među autorima naići na Balcerovica, Klausa, Lara, Sakašvilija. Manji broj poglavlja podrazumeva teorijske osvrte i izvedene zaključke iz ovih procesa. Osnovna pitanja kojima se knjiga bave jesu pitanja cilja reformi, najvećih problema u sprovođenju, dinamika talasa reformi, ocene najvećih grešaka, kao i politički pogled sa vremenske udaljenosti.
Veliki preporod u ovim društvima usledio je nakon konačnog izumiranja sovjetske imperije, odnosno nakon poslednjih trzaja političkih i ekonomskih iluzija koje su manje ili više brutalno vladale u Istočnom bloku od kraja Drugog svetskog rata. Istočnoevropska renesansa kojom se ova knjiga bavi, neposredno je uticala na živote više od 425 miliona ljudi koji su čekali pad gvozdene zavese, a posredno je uticala na preoblikovanje čitave Evrope i porast njenog globalnog značaja. Podjednako važne kao i sama neočekivana, ali dugo priželjkivana pobeda koja je ogromnu većinu tadašnjih društava iznenadila svojom naglošću, lekcije iz ove knjige podučavaju nas liderskom ponašanju usled neočekivanog buđenja na istorijskim raskrsnicama, bez nekih unapred pripremljenih strategija i razrađenih planova.
Pomenute lekcije o stvaranju preduslova za preporod, odnosno o institucionalnoj uvertiri prosperiteta i uspeha nose sa sobom, dakle, slojeviti splet znanja, tradicija, ali i sposobnosti snalaženja u svetu ekstremne nepredvidljivosti i nepoznanice kakav je bio svet posle pada Berlinskog zida i raspada SSSR-a. U trenutku otpočinjanja ovih procesa, znanja raznih evropskih stručnjaka kojima je pripala istorijska uloga reformatora, bila su ukorenjena u rigidno-apstraktnim okvirima shvatanja socijalističke ekonomije, koja su uglavnom bila razdvojena od stvarnosti, pa su onda u prvi plan dolazile one opasne intelektualne pukotine koje su se, negde manje negde više, širile u periodu sporog i dugog odumiranja socijalističkog lagera.
Nastavak teksta možete pročitati u 33. broju štampanog izdanja časopisa „Nova Ekonomija“
Preuzimanje delova teksta je dozvoljeno, ali uz obavezno navođenje izvora i uz postavljanje linka ka izvornom tekstu na novaekonomija.rs
