Hiljade osoba sa invaliditetom u Srbiji trepelo je jer relevantne ustanove nisu uspele da se prilagode ni pandemiji ni međunarodnim standardima ljudskih prava, navodi se u studiji „Analiza položaja osoba sa invaliditetom tokom kovid-19 krize“. Njihov položaj samo je dodatno bio otežan preopterećenošću zdravstvenih ustanova, a nepripremljenost na pandemiju je potencijalno koštala života mnoge ljude sa invaliditetom smeštene u institucije, dodaje se u analizi.
Pandemija je dodatno pogoršala položaj osoba sa invaliditetom koji žive u porodicama, a posebno onih koji žive u ustanovama socijalne zaštite.
„Osobe sa invaliditetom koje žive u porodicama i u zajednici srele su se sa pandemijskim merama koje u početku nisu prepoznale specifičnost njihove situacije, pa su teže podnele novu situaciju nego na ostatak stanovništva“, navodi se u tekstu.
Autori studije naglašavaju da u Srbiji ne postoji jedinstvena baza o osobama sa invaliditetom, zbog čega nije poznat ni broj ljudi sa mentalnim invaliditetom koji žive u našoj zemlji.
„Mere za prevenciju zaraze su duboko zadirale u ljudska prava stanara ustanova za ljude sa mentalnim invaliditetom, posebno pravo na ličnu slobodu, privatnost i porodični život… Postupci nadležnih organa pre i tokom pandemije su potencijalno ugrožavali i pravo na život„, dodaje se u studiji.
ALARM U MINISTARSTVU PROSVETE NAKON ZABRINJAVAJUĆIH REZULTATA O DECI SA SMETNJAMA U RAZVOJUAutori studije čiji je cilj da osvetli položaj ljudi sa mentalnim invaliditetom u Srbiji ističu i da domaći propisi u toj oblasti i dalje nisu usklađeni sa međunarodnim standardima ljudskih prava, naročito sa Konvencijom o pravima osoba sa invaliditetom
„Položaj tih ljudi uslovljen je predrasudama, nedovoljnim resursima, nerazvijenim ili nepristupačnim uslugama u zajednici. Ta grupa ljudi je kako se dalje ocenjuje marginalizovana i socijalno isključena, pa oni nisu dovoljno osnaženi da zastupaju svoja prava i interese“.
OSOBE SA INVALIDITETOM DOBILE PLATFORMU ZA ZAPOŠLJAVANJEDolaskom pandemije deca sa smetnjama u razvoju koja se obrazuju po individualnom planu suočavala su se sa problemima u pristupu tom obrazovanju, kao i lošom komunikacijom sa školama.
Škole su tokom jednog perioda, kako se podseća, zatvorile vrata za učenike sa mentalnim invaliditetom, dok se nastava u redovnim školama odvijala po uobičajenom ili kombinovanom modelu.
Mnoge usluge deci i osobama sa mentalnim invaliditetom, kao što su dnevni boravci i lični pratioci, nisu funkcionisale, a povratak na uobičajen način funkcionisanja nije bio dovoljno efikasan.
U studiji se navodi da država nije spremna da rešava te probleme, kao i da doprinese ravnomernoj geografskoj raspoređenosti usluga koje treba da obezbedi osobama sa invaliditetom.
VEĆINA ODSTO OSOBA SA INVALIDITETOM TRAŽI POSAO DUŽE OD GODINU DANAPREOPTEREĆENOST ZDRAVSTVENIH USTANOVA
Zbog preopterećenosti zdravstvenog sistema tokom pandemije, svi problemi sa kojima se deca i osobe sa mentalnim invaliditetom inače suočavaju u oblasti zdravstvene zaštite, dodatno su produbljeni. U studiji se naglašava da treba rešiti sledeće probleme:
- dijagnostiku razvojnih teškoća,
- nepristupačnost zdravstvenih objekata i usluga,
- nedovoljnu senzibilisanost zaposlenih u ustanovama i neuvažavanje potrebe da se osoba sa invaliditetom mora upoznati sa medicinskim procedurama kojima će biti izložena,
- obavezano traženje njenog informisanog pristanka bez obzira na to da li je poslovno sposobna.