Problemi sa ambalažnim otpadom i dalje aktuelni, uredba izmenjena

Srbija duži niz godina ima poteškoća u sistemu upravljanja ambalažnim otpadom. Prema analizi koju je sprovelo Ministarstvo zaštite životne sredine, Uredba o utvrđivanju Plana smanjenja ambalažnog otpada od 2020. do 2024. nije dala željene rezultate. Iz tog razloga, usvojene su izmene nacionalnih ciljeva za ponovno iskorišćenje i reciklažu propisanih uredbom i prvi put su uvedeni ciljevi za reciklažu komunalnog ambalažnog otpada, piše Balkan Green Energy News.

Osim toga, usvojen je novi Pravilnik o obrascima izveštavanja o upravljanju ambalažom i ambalažnim otpadom.

Svi materijali koji se koriste za pakovanje proizvoda i zaštitu na putu od proizvođača do potrošača postaju ambalažni otpad nakon upotrebe.

Državna sekretarka u Ministarstvu zaštite životne sredine Sandra Dokić navela  je za Balkan green energy news da je na osnovu analize celokupnog sistema, Ministarstvo zaštite životne sredine utvrdilo da propisani ciljevi nisu dali željene rezultate u sakupljanju komunalnog ambalažnog otpada, odnosno otpada iz domaćinstva.

„Operateri sistema nisu dovoljno ulagali u razvoj infrastrukture za sakupljanje komunalnog ambalažnog otpada, iako je to njima zakonom poverena obaveza“, rekla je ona u intervjuu za taj portal dodajući da to praktično znači da građanima Srbije ni posle 14 godine primene Zakona o ambalaži i ambalažnom otpadu nije u potpunosti omogućeno da odvajaju ambalažni otpad koji se može iskoristiti za dobijanje novih proizvoda ili energije.

Zbog toga je, kako ona navodi, Vlada 26. oktobra 2023. godine usvojila izmenjenu Uredbu o utvrđivanju Plana smanjenja ambalažnog otpada za period od 2020. do 2024. godine.

Govoreći o tome šta donose izmene uredbe, ona navodi da su izmenjeni nacionalni ciljevi za ponovno iskorišćenje i reciklažu za 2024. godinu i prvi put uvedeni ciljevi za reciklažu komunalnog ambalažnog otpada.

Izmenama su, prema njenim rečima, precizirane i obaveze po pitanju ciljeva za reciklažu komunalnog ambalažnog otpada, u koji spada sva ambalaža iz domaćinstva, ali i iz ugostiteljskog sektora, kao i iz manjih trgovina ili drugih komercijalnih delatnosti, koja završi u komunalnom kontejneru.

„Cilj ove mere je da se operateri sistema stimulišu na saradnju sa komunalnim preduzećima, a da se destimuliše otkup od fizičkih lica, koja do količina dolaze uglavnom nezakonitim preuzimanjem otpada iz kontejnera u vlasništvu komunalnih preduzeća“, rekla je Dokić.

Dokić je navela da su novom Uredbom o utvrđivanju Plana smanjenja ambalažnog otpada, za 2024. godinu propisani su ciljevi za operatere sistema kako bi oni u saradnji sa komunalnim preduzećima sakupili minimalno 20 odsto otpadnog kartona i papira, 10 odsto otpadne plastike, 32 odsto staklene ambalaže, kao i pet odsto metalne ambalaže.

Zakon o ambalaži i ambalažnom otpadu Srbija je usvojila 2009. i njime uvela sistem produžene odgovornosti proizvođača. To podrazumeva da su privredni subjekti koji na tržište stavljaju proizvode upakovane u ambalažu, dužni da troškove njenog sakupljanja i tretmana ugrade u cenu proizvoda.

Proizvođači su takođe dužni da naknadu za svaku tonu ambalaže stavljenu na tržište uplate u budžet ili da je daju ovlašćenim operaterima sistema upravljanja ambalažnim otpadom sa kojima imaju potpisan ugovor. Pojednostavljeno, zakonom je uvedeno načelo da zagađivač plaća.

Dozvolu za upravljanje ambalažnim otpadom u Srbiji ima osam operatera: Sekopak, Ekostar pak, Deltapak, Ceneks, Tehno eko pak, Ekopak sistem, Uni eko pak i Interzero pak.

Opšti i specifični ciljevi reciklaže ambalažnog otpada propisuju se Uredbom o utvrđivanju Plana smanjenja ambalažnog otpada, koja se donosi za period od pet godina.

Opšti ciljevi definisani planom su ponovno iskorišćenje i recikliranje ambalažnog otpada u procentu koji je definisan za svaku godinu.

Specifični ciljevi određuju procenat reciklaže za ambalažu od papira i kartona, plastike, stakla, metala i drveta i takođe su određeni za svaku godinu.

Prema podacima Agencije za zaštitu životne sredine, 2022. godine ukupno je na tržište Srbije stavljeno 401.229,5 tona ambalaže. Od ove količine, 399.906 tona je došlo od pravnih lica ili preduzetnika koji su svoje obaveze preneli na operatere.

Količina ponovno iskorišćenog ambalažnog otpada je 256.125,5 tona. Od toga je 244.099,4 tona ambalažnog otpada reciklirano.

Kad se ovi brojevi prevedu u procente, možemo zaključiti da su opšti i specifični ciljevi propisani planom ispunjeni i to 64 odsto za ponovno iskorišćenje ambalažnog otpada i 61 odsto za njegovu reciklažu.