Jan Van Ajk, najslavniji predstavnik ranog holandskog slikarstva

Dana 9. jula 1441.godine, umro je slikar Jan van Ajk (hol. Jan van Eyck), koji  važi za najslavnijeg predstavnika ranog holandskog slikarstva. 

Bio je predvodnik nove epohe renesansne umetnosti u zemljama severno od Alpa. Cenjen je zbog svoje briljantne tehnike i smisla za realizam.

Jan van Ajk je rođen 1390. u Masejku, mestu 25 kilometara severno od Mastrihta. Tačan datum je nepoznat. Malo se zna o njegovom ranom životu. Prvi dokumenti koji govore o njegovom radu potiču iz 1422-1424. On tada radi u Hagu, na dvoru Johana Bavarskog, vojvode Holandije. Posle smrti vojvode, januara 1425, priključuje se svom bratu Hubertu u Flandriji. Hubert van Ajk je takođe bio slikar.

NA SLICI: Portret bračnog para Arnolfini, jedna od njegovih najintrigantnijih slika

Ulazi u službu kod Filipa Lepog, vojvode Burgundije, kao slikar i lični sekretar. U jesen 1428, odlazi u ime svog gospodara, da oceni istinitost lika i karaktera princeze Izabele Lepe, kćeri kralja Žoaoa I.

Trajno se nastanjuje u Brižu, gde kupuje kuću 1432. Ženi se i dobija dete.

Jan van Ajk je umro 1441. u Brižu, gde je i sahranjen u Crkvi sv. Donatijana.

Slikarstvo Jan van Ajka, Rober Kampena i Rohir van der Vejdena, puno detalja iz realnog života, označava početak nove epohe slikarstva. Iako se najčešće radi o religioznim temama u kojima treba prikazati koncept natprirodne svetosti, njihove predstave unose duhovnost u prizore bliske svakodnevnom životu.

Tehnika uljanog slikarstva

Sa Van Ajkom u tehnici slikarstva počinje svojevrsna revolucija. Pored tradicionalne tempere i fresko tehnike, prvenstveno je koristio uljane boje. Đorđo Vazari je u Van Ajku video pronalazača uljane tehnike, međutim ona je bila poznata i ranije. Jan van Ajk je bio prvi slikar koji je koristio sikativ i razređivače.

Jan van Ajk je prvenstveno bio slikar religioznih kompozicija i portreta.

Njegovo najpoznatije delo je monumentalni Gentski oltar. Na njemu je naslikan prvi prikaz nage ljudske figure u severnoj Evropi posle antičkog doba.

NA SLICI: Delo pod nazivom Gentski oltar ili Mistično jagnje

Dela Van Ajka pre 1426. (kada je umro Hubert) ne mogu mu se sa sigurnošću pripisati. Gentski oltar (ili Mistično jagnje) počeo je da slika Hubert, a dovršio Jan, i ne zna se koje je delove naslikao koji od braće.

Njegova najvažnija dela su:

 – Gentski oltar, oko 1425-1435, Katedrala sv. Bavon, Gent

– Madona u crkvi, oko 1426, Galerija slika, Berlin

– Kardinal Nikolo Albergati, oko 1432, Umetničko-istorijski muzej, Beč

– Portret mladića (Timotej), 1432, Nacionalna galerija, London

– Đovani Arnolfini sa suprugom Đovanom Čenami (ili Supružnici Arnolfini), 1434, Nacionalna galerija, London

– Madona kancelara Rolena, oko 1435, Luvr, Pariz

– Blagovesti, oko 1435, Muzej Tisen-Bornemica, Madrid

– Luka Madona, oko 1435, Umetnički institut, Frankfurt

– Portret Boduena de Lanoja, oko 1436-1438, Državni muzej, Berlin

– Portret Jan de Leva, 1436, Umetničko-istorijski muzej, Beč

– Madona kanonika Van der Pelea, 1436, Muzej lepih umetnosti, Briž

– Margareta van Ajk, 1439, Muzej lepih umetnosti, Briž