Šarl Furije: U građanskom društvu ogromna većina ljudi živi u bedi

Francuski ekonomista  i filozof Šarl Furije, socijalista-utopista preminuo je na današnji dan 1837. godine.

On je poznat po tome što je u svojim delima, među kojima su najznačajnija Novi industrijski i društveni svet, Teorija četiri pokreta, i Rasprava o opštem jedinstvu, oštro kritikovao građansko društvo, piše artnit.net.

Ironično je ukazivao da u građanskom društvu, umesto slobode i ravnopravnosti, postoji socijalno porobljavanje i da u bedi živi ogromna većina ljudi. 

„Društvo se sukobljava sa prirodnim potrebama ljudi, a napetost koja se stvara u tom sukobu je odgovorna za ljudsku bedu. Zato bi samo reorganizacija društva, koja bi omogućila ispunjavanje ljudskih potreba za radošću i zadovoljstvom, okončala ovu bedu“, smatrao je Furije.

U svim dosadašnjim etapama istorijskog procesa politika i moral nisu postigli da ljudi zavole rad, naglašavao je Šarl Furije.

„Klasa proizvođača je dobrim delom nezaposlena ili radi bez ikakvog zadovoljstva i sporo. Da bi se proizvođači više zainteresovali za rad, treba ga učiniti privlačnim. Svaki čovek ima pravo na rad, ali treba da radi na poslovima koji ga interesuju i proizvodi stvari koje njemu i drugima donose zadovoljstvo. A to se može postići jedino u okvirima novog industrijskog sistema, koji se zasniva na proizvodno-potrošačkim zajednicama u kojima bi bili udruženi i skladno delovali, radnici, kapitalisti, naučnici i umetnici. Ove zajednice od oko 1600 ljudi, falansteri, nisu samo udruživanje materijalnih dobara i radnih mogućnosti mnoštva porodica nejednake imovine, već su i proces udruživanja strasti, karaktera, ukusa i pobuda“, pisao je Furije, pri čemu je poseban značaj davao strastima.

Da bi se uklonile sve prepreke koje su u toku tri hiljade godina paralizovale „socijalni duh“, potrebno je, po Furijeu, ispuniti bar tri osnovna uslova. 

„Pre svega treba eliminisati siromaštvo koje u najvećoj meri proizilazi iz nezaposlenosti, sprečiti socijalne konflikte koji najviše nastaju zbog siromaštva i osigurati egzistencijalni minimum za sve članove društvene zajednice. Civilizovano društvo se kreće u začaranom krugu jer umesto proklamovanih ciljeva, ostvaruje njihove suprotnosti koje nije u stanju da savlada“, reči su ovog poznatog ekonomiste.

Na taj način svi poroci koji su se u varvarstvu pojavljivali u jednostavnom obliku, u civilizovanom društvu dobijaju „složen, dvosmislen i licemeran oblik“. Istovremeno u civilizovanom drušvu se i „siromaštvo rađa iz izobilja“.

Pred kraj života Šarl Furije je stekao veliki broj pristalica koji su, ne samo širili, već i pokušavali da praktično ostvare njegovu ideju o eksperimentalnim zajednicama, falanstrama, kao prelaznom stepenu ka „društvu harmonije“. Tako je u Sjedinjenim Američkim Državama četrdesetih godina XIX veka osnovano oko dvadeset devet zajednica, u kojima su ljudi živeli udruženi kao proizvođači i kao potrošači i radili ono za šta su imali prirodne sklonosti. Međutim, ni jedna od njih nije trajala duže od pet do šest godina.