Obedska bara pod aktivnom zaštitom upravljača

Preko 80 odsto područja u svetu koja su slična Obedskoj bari već je nepovratno izgubljeno tokom protekla tri veka. Kako taj rezervat prirode ne bi doživeo istu sudbinu, upravljač je odlučio da promeni pristup, pa je konzervaciju zamenio aktivnom zaštitom i merama za oporavak prirode.

Kako prenosi Klima 101, Vojvodinašume, predzeće koje upravlja tim zaštićenim područjem, uvideo je potrebu da se pomogne prirodi koja se nalazi u višestrukoj opasnosti, pa je sprovedeno nekoliko projekata.

Jedan od njih je i volonterski kamp tokom kojeg se vlažne livade na Obedskoj bari čiste od invazivnih i alohtnih vrsta kao što je žbunje i nisko drvenasto rastinje.

„Kada vrba i bagremac niknu na vlažnim livadama, ptice nemaju hranidbene baze gde bi mogle da se kreću i love”, objašnjava Ivana Lozjanin iz Vojvodinašuma.

Zahvaljujući naporima volontera na revitalizaciji staništa, očišćeno je 300 hektara vlažnih livada, a nakon šezdeset godina, na Obedsku baru vratio se crni ibis, neobična ptica dugog zakrivljenog kljuna i crnog perja.

„Da postoje poplave, ova staništa bi se donekle i sama održavala, ali smo mi sada došli u situaciju da je neophodan naš doprinos kao upravljača, odnosno održavanje površina mehaničkim putem, košenjem”, navodi Ivana Vasić koja takođe radi u Vojvodinašumama.

Koga ugrožava divlja gradnja u zaštićenim područjima?

POVRATAK TRADICIONALNIM DELATNOSTIMA

„Postoje, uslovno rečeno, jeftinija rešenja koja takođe primenjujemo, a to je povratak tradicionalnim delatnostima i oblicima korišćenja prostora koji nam mogu pomoći u očuvanju određenih staništa. Stoga smo uspostavili dobru saradnju sa stočarima u više zaštićenih područja, a među njima i na Obedskoj bari”, dodaje Vasić.

Prema objašnjenju naših sagovornica, stoka koja se dovodi na ispašu takođe ima značajnu ulogu u čišćenju staništa od invazivnih i alohtnih vrsta koje nisu domaće na tom staništu.

„To su praktično mere kojima mi pribegavamo usled nedostatka prirodnih procesa, odnosno plavljenja”, kaže Vasić.

Obedska bara je 2014. upila čak dva miliona kubnih metara poplavne vode, priroda i te kako ume da uzvrati uslugu.

„Bili smo svedoci onih velikih poplava 2014. godine, Obedska bara se tada ponašala kao prirodni ‘sunđer’ koji je upio dva miliona kubnih metara vode i na taj način zaštitio više naselja nizvodno ka Beogradu. U suprotnom, možda bi šteta bila još veća”, dodaje Vasić.

Ali i druga poplavna područja svojevrsne su prirodne retenzije.

„Odbrana od poplava je samo jedna od brojnih ekosistemskih usluga koje nam pružaju. Kada to shvatimo, onda ćemo biti svesni značaja takvih područja i koliko je važno da radimo na njihovoj zaštiti”, zaključuje Vasić.

Vojvodinašume upravljaju zaštićenim područjima koja zauzimaju površinu od preko 70 hiljada hektara. Ističu se specijalni rezervati, među koje se, pored Obedske bare, svrstavaju Gornje Podunavlje, Koviljsko-petrovaradinski rit, Bagremara i Deliblatska peščara.

„Jako su primetni uticaji klimatskih promena na zaštićena područja, posebno poslednjih godina, a možda i cele decenije usled ispoljavanja kumulativnog efekta”, ocenjuje Ivana Vasić.

Ona kaže kako je posebno zabrinjava sušenje šuma.

Ova ekspertkinja smatra da su u opasnosti sva zaštićena područja, bilo da su u Vojvodini ili ostatku zemlje.

„Svedočimo promeni količine i intenziteta padavina. Poremećen raspored padavina praktično dovodi do toga da nemate vode u onoj količini koja vam treba, niti onda kada vam treba. Prosek je možda isti, ali padavine su neravnomerno raspoređene”, kaže Vasić

Prema njenim rečima, u pojedinim periodima izruče se ogromne količine kiše.

„Dolazi do većih i jačih olujnih nepogoda i nevremena, a posledica takvih ekstremnih vremenskih događaja jesu česte pojave vetroloma i vetroizvala na velikim površinama.”

Na planeti koja se zagreva sve je veća verovatnoća za pojavom upravo ovakvih obilnih padavina. Ali paralelno sa time muče nas i suše poput prošlogodišnje koje rezultuju promenama u vodostaju.

„Imamo evidenciju u kojim barama smo nekada imali vode. Neki lokaliteti na kojima je do pre par godina bilo vode i koji su revitalizovani sada su bez vode. To su samo, deklarativno, barska staništa, a zapravo u realnosti to više nisu”, naglašava Vasić.

Subvencije za zaštitu prirodnih dobara 355 miliona dinara

TROŠKOVI ZAŠTITE

Godišnji troškovi upravljanja zaštićenim područjima u preduzeću Vojvodinašume iznose negde između 90 i 100 miliona dinara Vasić:

„Čisto radi poređenja, nadležno Ministarstvo godišnje opredeljuje između 250 i 300 miliona dinara za sva zaštićena područja u Srbiji. Kod nas iznos državnog sufinansiranja u zaštićena područja koja su nama poverena na upravljanje je manje od 10 odsto.”

U aktivne mere zaštite, kako se navodi, spadaju održavanje vlažnih livada, kreiranje vodenih koridora, revitalizaciju stepskih staništa i zaštitu vrsta i staništa.

U okolnostima promenjenih klimatskih uslova, upravljači će u narednom periodu, kako se dodaje, biti primorani da donose radikalne odluke.

Ozbiljno se kasni za zaštitom Gružanskog jezera