Planina Maljen pod posebnim režimom zaštite, biće bez MHE

Vlada Srbije usvojila je uredbu kojom planinu Maljen kod Valjeva stavlja pod poseban režim zaštite. U svim režimima zaštite, kako se između ostalog navodi u tekstu uredbe, biće zabranjena izgradnja hidrotehničkih objekata poput osporavanih mini-hidrocentrala (MHE).

Predeo izuzetnih odlika „Maljen“, se nalazi u zapadnom delu Srbije, na severu Valjevskih planina. Obuhvata grad Valjevo sa katastarskim opštinama Divčibare, Prijezdić i Bačevci, kao i opštinu Gornji Milanovac sa katastarskom opštinom Bogdanica.

Na području Maljena utvrđeni su režimi zaštite prvog (1,08% površine), drugog (14,38% površine) i trećeg stepena (84,54% površine).

Cilj nove uredbe je da se očuva njen reljef, rečni tokovi, geomorfološko nasleđe, biljni i životinjski svet. Životinjski svet, odnosno faunu čini 19 vrsta vodozemaca i gmizavaca, fauna riba, sisara i ptica. Veoma raznovrsnu faunu (biljni svet), čine bukove, hrastove, jelove, borove, jasenove šume, kao i druge biljne vrste

Maljen obuhvata i opštinu Mionica sa katastarskim opštinama Brežđe, Gornji Lajkovac, Кrčmar, Osečenica i Planinica kao i opštinu Požega sa katastarskim opštinama Ljutice i Tometino polje.

Površina zaštićenog područja je 10.104,83 hektara, 30,66% je u državnom vlasništvu, 52,80% u privatnom vlasništvu, a 16,54% je u javnom vlasništvu. Prvim stepenom je obuhvaćeno 1,08%, drugim 14,38% i trećim stepenom zaštite 84,54% ukupne površine područja Predela izuzetnih odlika „Maljen“.

Na delovima Maljena gde će važiti režim zaštite trećeg stepena, kako je naglašeno, sprovodiće se „proaktivna zaštita“: unapređenje zaštićenog područja, razvoj sela, uređenje kulturno-istorijskog nasleđa, tradicionalnog graditeljstva, očuvanje tradicionalnih delatnosti, selektivno i ograničeno korišćenje prirodnih resursa i prostora.

Osim zabrane radova i aktivnosti koje su kao takve utvrđene članom 35. Zakona o zaštiti prirode, biće zabranjene sledeće aktivnosti:

• izgradnja hidrotehničkih objekata, brana i akumulacionih jezera akumulacija i izgradnja hidroelektrana na vodotocima ili njihovim delovima na čitavom zaštićenom području;
• eksploatacija mineralnih sirovina u zonama neposredne i uže zaštite izvorišta vodosnabdevanja, ili u blizini područja namenjenog turizmu, u blizini zaštićene okoline nepokretnih kulturnih dobara;
• uništavanje i korišćenje strogo zaštićenih i zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta;
• uznemiravanje životinja, sakupljanje ptičijih jaja, uništavanje ptičijih gnezda;
• seča drveća koja nije planirana kao redovno obnavljanje šuma, osim u slučajevima propisanim zakonom;
• svaki vid ribolova, izuzev onog koji se obavlja u naučno-istraživačke svrhe;
• nekontrolisano poribljavanje vodotoka.

EKSPLOATACIJA MINERALNIH SIROVINA

Uredba o Maljenu predviđa ograničavanje eksploatacije mineralnih sirovina. Biće dozvoljena eksploatacija, kao i geološka istraživanja koja su odobrena do dana kada je uredba stupila na snagu, uz uslov da su udaljeni više od dva kilometra od režima zaštite prvog i drugog stepena.

Zanimljivo je da će otvaranje novih majdana tehničkog kamena unutar zaštićenog područja biti dozvoljeno samo ako takav materijal ne može da se pronađe na području izvan zaštićenog područja, ili ako je privremen, prostorno i vremenski strogo ograničen i koristi se za izgradnju i održavanje lokalnih saobraćajnica, šumskih puteva.

Zaštićeno područje je, kako se naglašava u tekstu uredbe, deo ekološke mreže Republike Srbije Natura 2000.